مرا تب شرک

معنا و مراتب شرک به موارد استعمال کلمه ((مشرک )) و ((کافر)) و کلمه (مشرکات ) اسم فاعل از مصدر اشراک ، یعنى شریک گرفتن براى خداى سبحان است ، و معلوم است که شریک گرفتن مراتب مختلفى از نظر ظهور و خفا دارد، همانطور که کفر و ایمان هم از این نظر داراى مراتبند.

مثلا اعتقاد به اینکه خدا دو تا و یا بیشتر است و نیز بتها را شفیعان درگاه خدا گرفتن ، شرکى است ظاهر، و از این شرک کمى پنهان تر شرکى است که اهل کتاب دارند، و براى خدا فرزند قائلند، و مخصوصا مسیح و عزیر را پسران خدا مى دانند.

و به حکایت قرآن مى گویند: ((نحن ابناء الله و احباوه )) و این نیز شرک است ، از این هم کمى مخفی تر اعتقاد به استقلال اسباب است ، اینکه انسان مثلا دوا را شفا دهنده بپندارد، و همه اعتمادش به آن باشد، این نیز یک مرتبه از شرک است ، و همچنین ضعیف تر و ضعیف تر مى شود، تا برسد به شرکى که به جز بندگان مخلص خدا احدى از آن برى نیست ، و آن عبارت است از غفلت از خداوند تعالى و توجه به غیر خداى عزوجل ، پس همه اینها شرک است .

اما این باعث نمى شود که ما کلمه (مشرک ) را بر همه دارندگان مراتب شرک اطلاق کنیم ، همچنانکه مى دانیم اگر مسلمانى نماز و یا واجبى دیگر را ترک کند، به آن واجب کفر ورزیده ، ولى کلمه (کافر) را بر او اطلاق نمى کنیم ،خداى تعالى ترک عمل حج را کفر خوانده ، و فرموده : ((و لله على الناس حج البیت من استطاع الیه سبیلا و من کفر فان الله غنى عن العالمین ))

ولى چنین کسى را کافر نمى خوانیم ، بلکه فاسقى است که به یکى از واجبات خدا کفر ورزیده و بر فرض هم که بتوانیم اطلاق کنیم ، باید بگوئیم فلانى کافر به حج است . و همچنین سایر صفاتى که در قرآن استعمال شده ، مانند صالحین و قانتین ، و شاکرین ، و متطهرین ، و یا فاسقین ، و ظالمین ، و و و، برابر و معادل افعالى که این صفات از آنها مشتق شده نیستند، (کسى که یک عمل صالح ، و یک عبادت ، و یک شکر، و یک طهارت ، و یک فسق ، و یک ظلم کرده ، صالح و قانت و شاکرو متطهر و فاسق و ظالم خوانده نمى شود) و این واضح است ، پس ‍ این عناوین را نام یا صفت کسى کردن ، حکمى دارد، و صرف نسبت دادن فعل به آن کس حکمى دیگر.

در قرآن کریم کلمه ((مشرک )) بر غیر اهل کتاب اطلاق شده و اطلاق آن بر اهل کتاب ثابت و معلوم نیست

علاوه بر اینکه این معنا به روشنى معلوم نشده ، که قرآن کریم کلمه مشرک را بر اهل کتاب هم اطلاق کرده باشد، به خلاف لفظ کافرین ، بلکه تا آنجا که مى دانیم این کلمه بر غیر اهل کتاب اطلاق شده ، مثلا فرموده : ((لم یکن الذین کفروا من اهل الکتاب ، و المشرکین منفکین ، حتى تاتیهم البینه )).

و یا فرموده : ((انما المشرکون نجس ، فلا یقربوا المسجد الحرام )) و یا فرموده : ((کیف یکون للمشرکین عهد)) و نیز مى فرماید: ((و قاتلوا المشرکین کافة )) و باز مى فرماید:((قاتلوا المشرکین حیث وجدتموهم )) و مواردى دیگر.

و اما اینکه فرمود: ((و قالوا کونوا هودا او نصارى تهتدوا، قل بل ملة ابراهیم حنیفا، و ما کان من المشرکین )) منظورش از مشرکین یهود و نصارى نیست ، تا تعریضى بر اهل کتاب باشد، و در نتیجه با گفته ما منافات داشته باشد، بلکه ظاهرا منظور غیر اهل کتاب است ، به قرینه اینکه در آیه اى دیگر فرموده : ((ما کان ابراهیم یهودیا و لا نصرانیا ولکن کان حنیفا مسلما و ما کان من المشرکین )).